Het gebruik van ladingzekeringsmiddelen in combinatie met onbeschermde scherpe randen kan potentieel gevaar met zich meebrengen voor iedereen die ermee werkt.
Dit kan mogelijk leiden tot aanzienlijke slijtage, verminderde prestaties van het middel en in het ergste geval zelfs tot gevaarlijke ongelukken. Het is daarom van essentieel belang om de juiste voorzorgsmaatregelen te nemen en de richtlijnen strikt op te volgen om dergelijke situaties te voorkomen.
Als bijvoorbeeld een schakel van een sjorketting direct in contact staat met de lading, kan het noodzakelijk zijn om een tussenlaag te gebruiken ter bescherming. Dit komt zowel de lading, het sjormiddel als de voorspankracht ten goede. De vraag rijst echter wanneer we spreken over een scherpe hoek: wat wordt precies beschouwd als een scherpe hoek en welke maatregelen moeten worden genomen om de veiligheid te waarborgen bij het werken met dergelijke hoeken?
Scherpe kanten
In de Europese norm EN 12195-3 Annex B wordt het volgende beschreven:
The lashing chain and the edges of the load shall be protected against abrasion and damage by using protective sleeves and/or corner protectors.
Als we de alinea naar het Nederlands vertalen, krijgen we de volgende zin:
De sjorketting en de randen van de lading moeten worden beschermd tegen slijtage en beschadiging door het gebruik van beschermhoezen en/of hoekbeschermers.
De volgende zin is ook opgenomen in de bijbehorende norm EN12195-3:
Care should be taken that the lashing chain is not damaged by sharp edges of the load on which it is used.
Als we ook deze alinea naar het Nederlands vertalen, krijgen we het volgende:
Voorzichtigheid is geboden dat de sjorketting niet wordt beschadigd door scherpe randen van de lading waarop deze wordt gebruikt.
Ten alle tijde bescherming nodig?
Het staat duidelijk vermeld als 'should', er staat geen 'must', wat betekent dat er geen verplichting is om ervoor te zorgen dat de sjorketting niet wordt beschadigd door scherpe randen. Bovendien wordt de definitie van een scherpe rand (edge of the load) nergens gegeven, maar deze kan worden afgeleid van de algemene formule 'randradius < materiaaldikte van de kettingschakel'.
De radius van een hoek moet dus kleiner zijn dan de diameter van een ketting om ervoor te zorgen dat de ketting soepel om de hoek kan bewegen zonder vast te komen te zitten of te knikken. Als de radius van de hoek groter is dan de diameter van de ketting, kan de ketting vastlopen of klem komen te zitten in de hoek. Dit kan leiden tot schade aan de ketting, verminderde functionaliteit en zelfs tot gevaarlijke situaties, vooral als de ketting onder (voor)spanning staat.
Met andere woorden, als de afstand van het middelpunt van de rand tot de scherpe rand (R) kleiner is dan de diameter van de sjorketting (D), dan is er sprake van een scherpe rand. In gevallen waarin dit criterium van toepassing is, is het absoluut noodzakelijk om geschikte randbeschermers te gebruiken.
(Bron: RUD Ketten Rieger & Dietz GmbH u. Co. KG)
Het begrip 'scherpe rand' duidt dus niet altijd op een hoek die zo scherp is als een mes, maar wordt in relatie tot de buigradius van de kettingschakel beoordeeld. Dit betekent dat bij het beoordelen van de veiligheid van ladingzekeringsmiddelen, niet alleen naar de scherpte van de hoek wordt gekeken, maar ook naar de mate van buigzaamheid van de gebruikte materialen. Het is van groot belang om deze nuances te begrijpen, omdat ze direct van invloed zijn op de keuze van de benodigde beschermingsmaatregelen en het ladingzekeringsmiddel.
Je kunt de aanname maken dat de focus op de scherpe hoek voornamelijk van toepassing is wanneer je de lading vastbindt doormiddel van een neerbinding.
In de basis is het verstandig om hoekbescherming toe te passen en daardoor de hoek af te ronden, de capaciteit met 20% van de LC (Lashing Capacity) te verminderen, of een grotere maat ketting te gebruiken.
(Bron: RUD Ketten Rieger & Dietz GmbH u. Co. KG)
20% LC reductie
Veel handleidingen geven aan dat als voorzorgsmaatregel een reductie van 20% van de LC-waarde moet worden toegepast wanneer de sjorketting over scherpe randen gaat.
Dit is noodzakelijk vanwege het risico dat kettingschakels kunnen verbuigen, breken of op andere manieren beschadigd kunnen raken door scherpe randen. Bovendien bestaat het gevaar dat de kettingschakels de lading zelf beschadigen als gevolg van overmatige druk.
Bij onvermijdelijke hoekbelasting moet het sjorvermogen dus worden verminderd met een reductiefactor van 20% van zijn LC-waarde. Dit betekent dat als we een sjorketting hebben met een LC (Lashing Capacity) van 10.000 daN, het effectieve zekeringsvermogen bij een onvermijdelijke hoekbelasting 8000 daN bedraagt.
VDI 2700 Blatt 19
In VDI 2700 Blatt 19, waar specifieke voorschriften voor gewalst staalband, platen en profielstaal worden beschreven, staat zelfs vermeld dat ronde stalen kettingen over scherpe randen mogen worden gespannen, op voorwaarde dat ze niet worden belast tot meer dan 80% van hun Lashing Capacity (LC).
Eindloze ketting
Een veelvoorkomend probleem bij direct sjorren is het gebrek aan geschikte sjorpunten aan de lading, of de aansluitmaten van de bestaande "sjorpunten" (meestal slechts gaten) die geen juiste bevestiging van de sjorhaak toelaten. Dit scenario leidt tot uitdagingen bij het veilig vastzetten van de lading, omdat de sjormiddelen geen stabiele hechting kunnen vinden. Dit probleem ontstaat vaak doordat de veiligheidspal van de sjorhaak te allen tijde gesloten moet zijn. Bovendien mag de sjorhaak nooit puntbelasting ervaren, maar moet altijd worden belast in het daarvoor ontworpen gebogen gedeelte van de haak. Het correct gebruiken van de sjorhaak is cruciaal voor een veilige en effectieve ladingzekering.
Het afstemmen van sjormiddelen op niet-geschikte sjorpunten levert vaak problemen op bij het gebruik van sluitingen. Dit komt doordat sluitingen vaak worden blootgesteld aan buigkrachten die niet zijn toegestaan, of simpelweg omdat de sluiting niet passend is. Een beter en vooral flexibel alternatief in dergelijke situaties is het gebruik van een eindloze ketting.
(Bron: RUD Ketten Rieger & Dietz GmbH u. Co. KG)
Kies een eindloze ketting met minimaal dezelfde nominale maat en kwaliteitsklasse als de toegepaste sjorketting. Dankzij de 'verdubbeling' van de LC via de eindloze ketting zijn scherpe randen geen zorg meer. Bij het creëren van een lus of kransketting wordt op dat punt een dubbele ketting gebruikt, waardoor de capaciteit wordt verdubbeld, oftewel de LC bij omsnoering. Hoewel de capaciteit wordt verminderd door de hoek van de lus, blijft deze nog steeds hoger dan de capaciteit van een enkele ketting.
Toch is het altijd de zwakste schakel die bepalend is voor de uiteindelijke sterkte van de constructie. Zorg er altijd voor dat je de ladingzekering berekent op basis van de zwakste schakel, wat in dit geval de LC-waarde van de sjorketting is die je aan de kransketting bevestigt. Zelfs met een reductie van 20% van de LC-waarde van de eindloze ketting blijf je altijd aan de veilige kant. Deze voorzorgsmaatregel garandeert dat de ladingzekering voldoet aan de vereiste van de fabrikant, zelfs na de reductie van de capaciteit.
Een opvallend voordeel van een eindloze ketting als hulpmiddel is dat deze zonder gereedschap kan worden geopend en aangepast aan de diameter van de lus. Dit kenmerk maakt het niet alleen zeer gebruiksvriendelijk, maar ook uiterst veelzijdig.
Bovendien biedt een eindloze ketting een uitstekende oplossing voor typische directe zekeringen zonder sjorpunten, zoals stenen blokken of betonnen onderdelen. Dankzij de aanpasbaarheid van de ketting kan deze effectief worden ingezet om ladingen op hun plaats te houden tijdens het transport. Deze veelzijdigheid maakt het een waardevol instrument voor de meest uiteenlopende ladingen en draagt bij aan een veilige en betrouwbare ladingzekering.
(Bron: RUD Ketten Rieger & Dietz GmbH u. Co. KG)
Spanbanden
In principe kan dezelfde theorie worden toegepast bij het gebruik van spanbanden volgens EN 12195-2. Hier wordt ook benadrukt dat de hoek beschermd moet worden tegen scherpe kanten. Dit geldt zowel voor de spanner als voor de band zelf, waarbij beide componenten beschermd moeten worden volgens de richtlijnen van EN 12195-2.
Ook hier is de definitie van scherpe randen niet verder verduidelijkt en kan de algemene formule 'randradius < materiaaldikte' worden toegepast, die in veel gevallen van toepassing is.
Voor dergelijke situaties zijn hoekbeschermers of bandbeschermers een geschikt alternatief. Als de lading zelf geen geschikt vastzetpunt heeft, kan zoals eerder benoemd in een voorgaand artikel, bijvoorbeeld een rondstrop worden gebruikt.
Een specialistische training lading zekeren kan uitkomst bieden.
Veel veilige kilometers toegewenst!
Niels Bouwmeester
